Een tijdje geleden heb ik een bijzondere rondreis gemaakt door Bosnië & Herzegovina. Dit geweldig gebiedt heeft een bijzondere natuur, cultuur maar vooral een veelzijdige geschiedenis met veel oorlogen (lees meer over voormalig Joegoslavië). Je vind in Bosnië en Herzegovina heel veel mooie bezienswaardigheden en hotspots die je kunt bezoeken tijdens een rondreis. In deze blog bespreek ik wat je allemaal kunt doen en kan bekijken als je naar Bosnië & Herzegovina op vakantie gaat. Tip: deze bestemming is ook goed te combineren met een gezinsvakantie in Montenegro.
PIRAMIDES VAN VISOKO
Met stip op nummer 1 is de meest favoriete excursie een gehele dag in de Vallei van de Piramides te Visoko. Na een overheerlijk en stevig Bosnisch ontbijt vertrek je deze dag richting Visoko (ongeveer een half uur rijden vanaf Brus – Trebevic). Parkeer bij de entree van Tunel Ravne, onderaan de voet van de 222 meter hoge Piramide van de Zon. Terwijl de organisatie informeert naar de tijden voor een rondleiding in de magische tunnels hebben de deelnemers de tijd om in alle rust het ‘Labyrint of Energy’ te lopen, of de vele lokale verkopers te ontmoeten die de meest exclusieve kristallen uit de piramides te koop aanbieden voor zeer schappelijke prijzen. Je kunt je vooraf laten informeren door de reisleiders, of indien gewenst, je onderhandeling en interesse voor bepaalde kristallen laten vertalen. Het hoogtepunt voor velen is uiteindelijk het bezoek aan de top van de piramide van de Zon! De korte wandeling door slingerende paden die naar de top leiden doe je in stilte terwijl je de top van de piramide nadert. De energie is verbazingwekkend hoog: 40.000 Bovis! Het is daarom niet verwonderlijk dat zelfs 70-plussers en mensen die slecht ter been zijn evengoed de top kunnen bereiken.
TUNEL RAVNE VISOKO
Een enorm complex netwerk van tunnels en gangen, die leiden naar de Piramide van de Zon! We kunnen met zekerheid stellen dat een bezoek aan ‘Tunel Ravne’ direct ook één van de top-attracties: Een rondgang door een ongelooflijk complex netwerk van tunnels rond het plateau van de piramide. In eerste instantie dachten de archeologen, onder leiding van Dr. Semir Osmanagic, een grot te hebben gevonden, echter kort na de ontdekking bleek een enorm netwerk van gangen, healingkamers en bijzondere kruisingen. Ook is er inmiddels water aangetroffen in een klein blauw meer in dit gangenstelsel. Inmiddels is er al een netwerk van 3,8 kilometer blootgelegd, waarvan 70% al is opengesteld voor toeristen.
Door de direct herkenbare twee lagen van het tunnelmateriaal, 2 fasen of tijdperken, kun je vaststellen dat er al twee beschavingen zijn geweest die dit complexe netwerk in gebruik hebben gehad. De eerste beschaving, de bouwers, stamt van zo’n 30.000 jaar voor onze jaartelling. De 2e beschaving, de zondvloed, van een veel later tijdperk die de tunnels wilden verstoppen door het dicht te metselen met ander materiaal. Het meest bijzondere dat we kunnen ervaren in de tunnels is de energie. Het gangenstelsel kent geen negatieve stralingen, bevat zeer hoge waarden tot 40.000 Bovis en zeer positieve energie en eigenschappen die zowel de gezondheid op peil houdt, maar ook revitaliserende en genezende eigenschappen kent. Een constante temperatuur van 12 graden en de natuurlijke luchtcirculatie in de tunnels zorgen tevens voor een aangenaam verblijf in de ruimtes.
STENEN TEMPEL ‘TUMULUS’
In de vallei van de Bosnische piramides, het dichtst bij de Piramide van de Maan, is een Tumulus gevonden. Een Tumulus is een heuvel van aarde, meestal geplaatst over een prehistorisch graf. De Tumulus van Vratnica is 32 meter hoog en alles wijst erop dat dit door prehistorische mensen gebouwd moet zijn. In 2008 werd onder de klei een groot megalitisch blok ontdekt. Kort daarna werden nog meer blokken gevonden die, na enkele blokken te hebben blootgelegd, leiden tot iets dat lijkt op een enorm megalitisch terras, die de toegangspoort tot de Bosnische piramides zouden zijn.
Op meerdere delen van de wereld werden al Tumuli gevonden, zoals Zuid-Engeland, Frankrijk, Bulgarije en de Filippijnen. De klei en betonstructuur van de megalithische blokken van de Tumulus van Vratnica zijn uniek, omdat ze twee lagen hebben. De bovenste laag heeft een golvende textuur en is ongeveer acht centimeter dik; Deze toplaag is vastgelijmd aan een grotere basis. Analyse van een monster van het megalithische blok gedaan in Frankrijk (2009) suggereert dat geopolymeer cement werd gebruikt als bindmiddel. Zoals Semir Osmanagic zegt in zijn video: “moeder natuur maakt geen twee lagen blokken”. Dit is dan ook het argument dat de Tumulus van Vratnica is een door een prehistorische mens moet zijn gebouwd.
Geologische kernboringen uitgevoerd op de plek hebben geleid tot een aantal interessante bevindingen onder de Tumulus van Vratnica. Op 52 tot 54 meter onder de grond werd een betonnen laag ontdekt. Waarschijnlijk een plafond, aangezien en daaronder een holle ruimte is tot daarna, op circa 59-61 meter nog een laag werd onthuld, de fundering! Duitse geofysici komen tot de conclusie dat er ook hier een aantal ondergrondse tunnels zijn die in verbinding moeten staan met het plateau van de piramides. Er is in ieder geval nog veel meer om te ontdekken over de Tumulus en de verbinding met de Bosnische Piramides; onderzoekers en toeristen willen meer te weten!
PARK VRELO BOSNE
Net even buiten Sarajevo, via de buitenwijk Illidza, richting de berg Igmann, kom je bij het buitenpark Vrelo Bosne. Het laatste stuk tot het park is niet met de auto te bereiken, maar via een lange laan met bomen en aan beide zijden de oude huizen en villa’s uit de Austro-Ottomaanse periode, waar tegenwoordig veel ambassades in gevestigd zijn. Je kunt ervoor kiezen om de laan te lopen, ongeveer 20 minuten tot aan het park, maar er staan ook van die ouderwetse koetsjes met paarden. Het maakt niet uit in welke tijd van het jaar je Vrelo Bosne bezoekt; Het begin van de lente (maart-april-mei), bij zomerse temperaturen van juni tot augustus, of het aanbreken van de herfst met guur herfstweer. Eenmaal in het park kun je genieten van meertjes, watervallen, flora en fauna. Is het warm, dan ga je naar de plaats waar de pure waterbron uit de berg Igmann komt om jezelf even op te frissen en je flesjes water te vullen. Is het wat kouder, ga dan het restaurant in met een mega grote open haard en geniet van warme chocolade, verse koffie of een omelet met kaas uit de streek.
OLD ORTHODOX CHURCH
Niet ver van de oude wijk Baščaršija, op slechts 200 meter, ligt het oudste kerkje van de Balkan; De orthodoxe kerk van de heilige aartsengelen Michaël en Gabriel. Midden in de drukte van Sarajevo vind je een oude buitenmuur met daarachter een fraaie binnentuin, een museum, een souvenirshop en het middelpunt; stara pravoslavna crkva. Dit oudste kerkje van de Balkan is één van de meest waardevolle monumenten van de stad Sarajevo. Deze kerk wordt voor het eerst genoemd en beschreven in de Ottomaanse periode, specifiek 1539, echter de eerste fundamenten, de oude geschriften en ornamenten wijzen erop dat het kerkje al 300 jaar daarvoor, in de 12e eeuw gebouwd moet zijn. Juist deze oude energie is zeer goed voelbaar en dat maakt een bezoek aan deze kerk zo bijzonder.
GROTTEN VAN ORLOVAC
Orlovača Cave is een van de grootste en mooiste grotten in Bosnië en Herzegovina en de Republiek Srpska. Orlovaca grot is gelegen op de heuvel met dezelfde naam. De historie, de kristallen en de kamers die deze grot herbergt zijn uniek. Dit is de verborgen onbeschrijfelijke schoonheid, waar de stalagmieten, stalactieten, afgewisseld met fragmenten van koraal, aragoniet kristallen en unieke grot pijlers je gelijk doen denken aan antieke renaissance kastelen en paleizen van verschillende kleuren. Het is verfraaid met een reeks van natuurlijke draperie van het kleinste detail en verschillende vormen. Verrijkt door een prachtig landschap, zoals versteende kleurrijke watervallen, waardoor de grot de perfecte ambiance heeft, alsof je je in een theater waant.
Orlovača is een gigantisch speleologische plaats, waar meer dan 16.000 jaar geleden de enorme grotberen hebben geleefd (Ursus speleus), een verre voorouder van de bruine beer (Ursus arctos). De grot is de thuisbasis van de meest kwetsbare groepen van zoogdieren in Europa. Naast de botten van de beer die werden gevonden op een afstand van ongeveer 400 meter van de ingang van de grot, waren er een aantal zeer interessante archeologische details, zoals fragmenten van aardewerk uit het Mesolithicum, en een oude bijl van ongeveer 2500 en 3500 jaar geleden.
STOLAC & BREGAVA – HERZEGOVINA
Dankzij de zeer gunstige natuurlijke omstandigheden – de geologische samenstelling, de contouren, het klimaat en de vegetatie – zijn Stolac en haar omgeving sinds de oudheid al een perfecte verblijfplaats geweest voor vele volkeren. De rijke jachtgronden en andere natuurlijke voordelen hebben prehistorische mens aangetrokken, en later de Assyriërs en de Illyrische Daorsoi, die allen een schat aan bewijs van hun materiële cultuur hebben achter gelaten in dit gebied. Slenterend door Stolac, tussen het geluid van de ruisende Bregava rivier, de geurende lindebloesems en de vele zangvogels, heb je een bijzondere ervaring. Het ademt de sfeer van vele generaties en bijzondere persoonlijkheden.
De Bregava, vanaf de bron met watervallen tot oude ambachten die door de natuurlijke kracht van het water vanzelfsprekend zijn. Wat te denken van de oude bakkerij die door de kracht van de natuur kon bestaan, of de oude ambachtelijke wasserette, waar je het beddengoed door de niveauverschillen van de zuivere en schone rivier nog altijd kunt wassen. De oude moskee van Stolac, ook zo’n idyllisch plekje, waar tevens een souvenirwinkeltje schuilt met oude ambachtelijke sieraden en door de bevolking gemaakte natuurlijke rozemarijn zeep. En dan is er nog de oude vesting: ‘Stari Grad’, gelegen op de heuvel met vele bouwwerken uit de oudheid, waar je de oude cultuur kunt opsnuiven. Kortom, Stolac is een bezoek zeker waard!
STECAK NEKROPOLIS RADIMLJA
Tijdens een dagexcursie naar Stolac en omgeving stop je eerst bij Stecak Nekropolis in Radimlja, waar je onder leiding van een gids uitleg krijgt over de eeuwenoude graftombes van de Illyrische Daorsoi, die rijk zijn aan ornamenten die we terugvinden in Keltische, Egyptische en zelfs de Zuid-Amerikaanse Maya en Inca culturen. Deze oude volksstammen worden in de regio ‘Bogomila’ genoemd, de kinderen van God, aangezien dit een bevolking was die leefde in de tijden ver voordat er überhaupt religie op aarde kwam. Wist je bijvoorbeeld dat het bekende katharengebied in Frankrijk is ontstaan door de ‘Bogomila’ die vanuit de Balkan naar West-Europa zijn getrokken? Stecak Radimlja ligt slechts 3 kilometer ten westen van Stolac, direct gelegen aan de provinciale weg waar je Stolac nadert vanuit zowel Mostar, als Čapljina. Het herbergt een totaal van 133 oude graftombes en stenen, waarvan meer dan 60 graven zijn uitgevoerd in Basreliëf en bijzondere gravures. De mooiste versierde voorbeelden zijn puntgevel grafstenen en de hoge borstvormige grafstenen.
MEGALITISCH BOUWWERK DAORSON
De archeologische ruïne van de Hellenistische nederzetting van Daorsi, bestaat uit drie gekoppelde groepen megalitische blokken van een immens formaat, die worden bepaald door de ligging van het land. Niets is toeval, vooral de gelijkenis met de bouwstructuur die sterk lijkt op het Machu Picchu van Peru, waar de enorme megalitische blokken als een puzzel in elkaar steken. Het centrale gebied bestaat uit een dominante heuvel met een acropolis die werd gebouwd op een prehistorische versterkte nederzetting. De eerste resten dateren uit een periode van 16.000 tot 18.000 jaar voor Christus, tot het einde van de bronstijd, zo’n 900 jaar voor onze jaartelling.
De datum van verwoesting en plundering van de stad Daorsi, dat direct het einde betekende van dit machtige bouwwerk, kan met eerlijke nauwkeurigheid worden bepaald op de 2e helft van de eerste eeuw voor onze jaartelling, vanwege de vele bewijzen en details dat hier een oorlog moet zijn gevoerd door de Romeinse Praetor Vatinius. Inmiddels meer dan 2500 jaar ligt deze plek er verlaten bij, echter wanneer we hier aankomen voel je direct een energie waar je alleen maar diep respect voor kunt opbrengen. De jaren voor de Balkanoorlog waren er nog veel archeologen die deze plek bezochten, waarbij er voldoende bewijs is van een geavanceerde cultuur en beschaving: Er werden geslagen munten gevonden, complexe artistieke gespen en stenen beelden van menselijke figuren van meer dan 2 meter hoogte. Vanwege het gebrek aan onderhoud en financiële middelen voor verder onderzoek wordt deze oude stad nu blootgesteld aan een snelle achteruitgang. Zonde!
POCITELJ
Pocitelj is een oud Ottomaans dorp uit de 15e eeuw. Tijdens een verblijf in Mostar behoort een excursie naar Pocitelj ook zeker tot de mogelijkheden: Gelegen tussen de smaragdgroene Neretva, en de doorgaande weg van Mostar naar Capljina. Een bezoekje aan Pocitelj is zeker de moeite waard. Je kunt er genieten van souvenirwinkeltjes, oude straatjes en middeleeuwse trappen die je naar boven leiden, waarna er een adembenemend uitzicht over de Neretva rivier te bewonderen is. Een ideaal plekje voor mensen die vooral vergezichten en landschappen willen fotograferen. In de kleine oude straatjes die je vanaf de rivier naar het uitzichtpunt boven op de berg leiden, kom je vele kraampjes tegen met ambachtelijke souvenirs en verse streekgerechten, zoals granaatappelhoning en speciale limonadesoorten… Als een verse limonade op basis van rozenblaadjes geproefd? Zeker uitproberen!
BACINSKA JEZERA – NATUURMEREN
Na een ochtendbezoek aan Pocitelj (Herzegovina), maak je via het grensplaatsje Metkovic een uitstapje naar het buurland Kroatië, waar je zeer zeker een bezoek gaan brengen aan de Bacinska Jezera, ofwel de Natuurmeren van Bacina! De Meren van Bacina zijn een natuurreservaat, bestaande uit een 7-tal meren die van bovenaf gezien ook verschillende kleuren hebben. Deze ecologische oase heeft een zeer rijke fauna en flora, waaronder talrijke vogelsoorten, vissoorten en waterschildpadden. Vanuit het dorp Bacina, gelegen aan de kustweg, kan je met een traditionele boot een excursie maken en zo de pracht van de natuur verkennen. De boottocht, die zo’n anderhalf uur zal duren brengt je naar diep verscholen wonderen van de natuur, die je vanaf het vaste land nooit zouden kunnen bereiken. Na de boottocht sluit je vaak af met een traditioneel glaasje 7 medicinale kruiden Rakija, die door de lokale bevolking op ambachtelijke wijze wordt gestookt. Ook heb je hier de mogelijkheid om deze 7 medicinale rakija en andere streekproducten als aandenken mee naar huis te nemen. Tip: gek op meren? Overweeg dan eens een vakantie aan het meer van Ohrid!
MAKARSKA RIVIERA – GRADAC
Als je dan toch al in Kroatië bent, dan is het vanaf de Bacinska Jezera (natuurmeren) nog geen 10 minuten rijden naar de Adriatische zee, dus waarom zou je dat niet direct mee pakken? Men kiest doorgaans voor het kustplaatsje Gradac, met het langste strand van de Rivièra. Gradac is de zuidelijkst gelegen plaats aan de 60 km lange Makarska Rivièra. De omgeving wordt overheerst door geurende dennenbossen, olijfgaarden en prachtige kiezelstranden. Het drie kilometer lange strand van Gradac is het langste van de Makarska Rivièra. Langs de kustlijn loopt er een wandelpromenade waar het op alle uren van de dag gezellig vertoeven is. Er zijn vele gezellige cafeetjes, cocktailbar en uiteraard restaurantjes waar je tijdens een late middag lunch bijvoorbeeld kunnen genieten van een verse tonijnsteak uit de Adriatische zee, dan wel andere fijne zee-, vis- of streekgerechten. Eet smakelijk!
